Bé nhà mình đã kết thúc giai đoạn ăn dặm đầu tiên (5-6 tháng) và đang ở giai đoạn thứ 2 (7-8 tháng) nên mình ghi lại những thông tin cần thiết trong giai đoạn đầu và chia sẻ thực đơn và công thức một số món mà mình đã nấu cho con trong bài viết này để các mẹ quan tâm tham khảo nhé. Thực đơn này phần lớn mình học theo trong sách, rồi sau đó điều chỉnh và tự thay đổi theo khẩu vị và sở thích của con.

Mình cho con ăn dặm khi bé vừa tròn 5 tháng, khi thấy bé có những dấu hiệu sau:

• Bé có thể tự ngồi trong thời gian ngắn (có thể ngồi khi có gối hoặc tay người lớn đỡ)
• Bé tỏ ra hứng thú khi nhìn người lớn ăn uống (miệng nhóp nhép, nún nún theo)
• Bé chảy nhiều nước dãi hơn
• Bé không ghét hay phản đối khi bị đút thìa

①　Tần suất và thời gian ăn:

Mình cho bé ăn ngày 1 bữa vào buổi trưa (tầm 11-12h). Trong sách thì gợi ý cho ăn lúc 10h sáng nhưng mình nghĩ có thể thay đổi theo nếp sinh hoạt của con và của gia đình, miễn sao bảo đảm ngày nào cũng cho con ăn đúng vào khoảng thời gian đó để tạo cho con thói quen ăn uống tốt và đúng giờ là được. Con mình hay ngủ tầm 10h-11h sáng nên mình cho con ăn trong khoảng từ hơn 11h đến 12h. Thật ra thì giữ được đúng nếp ăn này là mẹ phải cố gắng lắm ý, nhất là với bà mẹ “lộn xộn” như mình hehe. Dù thỉnh thoảng bận đi chơi hay có việc gì đó thời gian ăn của con có bị xê dịch đôi chút nhưng về cơ bản là phải cố gắng cho con ăn đúng giờ các mẹ ạ.

②　Cân bằng lượng ăn dặm và sữa:

Thời điểm này lượng ăn dặm của con chỉ chiếm 10-20% trong khẩu phần dinh dưỡng của con còn sữa (sữa mẹ hoặc sữa công thức) vẫn chiếm từ 80-90%. Bé nhà mình bú mẹ hoàn toàn nên mình cho bé bú theo nhu cầu. Với các bé bú sữa công thức thì cần cho bú khoảng 5 – 6 lần/ ngày (từ 1000ml – 1400ml).

③　Tư thế cho ăn:

Đây là giai đoạn bé mới tập ăn dặm và còn chưa tự ngồi vững nên cũng không nhất thiết phải bắt bé ngồi vào ghế ăn ngay. Bạn có thể đặt bé lên đùi, ôm bé sao cho đầu bé hơi ngả về sau 1 chút và đút cho bé ăn. Sau vài tuần đến một tháng, bé ăn quen hơn và cứng cáp hơn thì cho ngồi ghế ăn cũng chưa muộn. Còn nếu các mẹ muốn cho bé ngồi ghế ăn ngay thì có thể chọn loại ghế ngả được nhiều nấc hoặc ghế tập ngồi Bumbo để đỡ lưng cho bé khi bé còn chưa tự ngồi thẳng được. (Tham khảo các loại ghế ăn trong bài: “Ăn dặm kiểu Nhật – Các dụng cụ cần thiết“)

④　Độ thô và lượng đồ ăn:

Đây là giai đoạn bé tập nuốt nên đồ ăn được chế biến theo dạng nghiền nhuyễn và thêm nước, dạng sền sệt như cháo và mịn mềm như sữa chua. Khi mới bắt đầu thì với mỗi món ăn, có thể cho bé ăn từ 1 thìa nhỏ (5g), rồi tăng dần lượng lên (15-30g) sau 3, 4 ngày. Sau đó tăng dần lượng lên theo sức ăn của bé, mục tiêu là cho bé ăn mỗi bữa: tinh bột từ 30-40g, chất đạm 5g (nếu ăn cá thịt trắng) hoặc 10-15g (nếu ăn đậu hũ non) và vitamin 10g (các loại rau và hoa quả). Không nên cho bé ăn quá lượng chất này vì sẽ không tốt cho hệ tiêu hoá của bé.

⑤　Các bước tiến hành:

• Tuần đầu tiên chỉ cho con ăn cháo trắng. Cháo trắng nấu theo tỉ lệ 1:10 (1 gạo, 10 nước), nghiền nhuyễn qua rây lọc. Bắt đầu cho con ăn từ 5g trong ngày đầu tiên và tăng dần lượng lên 30g sau 3, 4 ngày khi con đã ăn quen hơn. Trong ảnh là cháo mình nấu bằng cốc nấu cháo và thành phẩm sau khi nghiền nhuyễn (lúc con mới ăn mình nghiền 2 lần, sau 1 tháng thì nghiền 1 lần). Tham khảo về cốc nấu cháo trong bài: “Ăn dặm kiểu Nhật – Các dụng cụ cần thiết“.

• Tuần thứ 2 ngoài cháo trắng nghiền như tuần 1, bắt đầu cho con ăn thêm nhóm vitamin gồm các loại rau củ. Súp rau củ nấu theo phương thức: luộc mềm rau củ, nghiền qua rây rồi trộn với 1 chút nước rau củ vừa luộc. Mỗi ngày chỉ cho con ăn 1 loại rau hoặc củ. Trong ảnh là bông cải xanh, bí đỏ, khoai lang, củ cải, cà rốt, bắp cải và rau chân vịt (cải bó xôi). Ở dưới mình sẽ liệt kê các loại rau củ mà con có thể ăn trong giai đoạn này.

• Tuần thứ 3 ngoài cháo trắng nghiền và súp rau củ, bắt đầu cho con ăn thêm nhóm đạm gồm cá shirasu, cá thịt trắng và đậu hũ non, đều nấu theo phương thức: luộc mềm nguyên liệu rồi giã nhuyễn. Cá nên mua loại đã bỏ sẵn da và xương (loại để làm sashimi). Lần đầu cho con ăn chỉ thử với 1 thìa nhỏ, có thể để ra bát riêng hoặc để lên trên bát cháo trắng và ăn kèm cháo.

• Từ tuần 4 trở đi có thể trộn các nguyên liệu vào 1 món để cho con ăn. Trong ảnh là súp cà rốt, khoai tây, bông cải xanh trộn nước dashi. Món ăn bao gồm nhóm vitamin và tinh bột.

• 1 bữa ăn nên bao gồm đủ tinh bột, vitamin và đạm, có thể chia thành các món lẻ mỗi món 1 loại nguyên liệu hoặc trộn 2, 3 nguyên liệu vào 1 món. Trong tháng đầu tiên mỗi bữa có thể cho con ăn 1-2 món, sang tháng thứ 2 mỗi bữa có thể cho con ăn 1-3 món.
• Bộ dụng cụ chế biến các mẹ chưa biết có thể xem thêm trong bài: “Ăn dặm kiểu Nhật – Các dụng cụ cần thiết“.

⑥　Các nguyên liệu có thể sử dụng cho giai đoạn 5-6 tháng:

• Nhóm tinh bột: Gạo, mì udon, mi soumen, bánh mì lát, khoai tây, khoai lang, yến mạch, bánh mì tròn (chỉ dùng ruột)
• Nhóm đạm: Cá thịt trắng (cá tara, karei, hirame), đậu hũ non, cá shirasu, đậu nành lông (edamame), đậu tương xanh (green peas: グリーンピース). Sữa chua không đường và trứng (trứng gà, trứng chim cút) cũng có thể cho con ăn trong giai đoạn này nhưng đây là những thực phẩm dễ gây dị ứng nên khi cho con ăn hãy bắt đầu với lượng thật nhỏ, trứng thì nên luộc kĩ, ăn lòng đỏ và lòng trắng riêng.
• Nhóm vitamin và khoáng chất: cà rốt, hành tây, củ cải dài và củ cải tròn, rau chân vịt, rau cải ngọt, cải thảo, bắp cải, bông cải xanh, súp lơ, cà chua, bí đỏ, ngô, ngô hộp (loại không sử dụng muối), táo, chuối, đào, dâu tây, cam, quýt, dưa hấu, dưa vàng, lê, gelatin. Các loại rau như rau cải chíp, rau diếp có thể cho con ăn nhưng là những loại nghiền rất mất công mà lượng không được bao nhiêu. Rau cải cúc, cà tím, dưa chuột nếu ăn riêng sẽ có vị hơi khó ăn đối với bé mới tập ăn nên có thể đợi đến khi con ăn quen hơn (từ 6 tháng) thì cho ăn và nên nấu cùng với những nguyên liệu khác sẽ dễ ăn hơn.
• Các loại nước uống: nước hoa quả (vắt tay hoặc nước hoa quả bán sẵn dành cho trẻ ăn dặm còn gọi là baby foods), trà mugi, trà houji (ほうじ茶), bancha (番茶)
• Gia vị: Giai đoạn này không sử dụng bất cứ gia vị nào.

⑦　Thực đơn chi tiết:

*** Cách nấu cháo trắng 1:10:

• Nấu từ gạo: Cho 1 phần gạo và 10 phần nước vào nồi, đun lửa to đến khi sôi thì vặn nhỏ lửa, ninh tầm 1h cho đến khi cháo nhừ là được.
• Nấu từ cơm đã chín: Cho 1 phần cơm và 5 phần nước vào nồi, đun nhỏ lửa tầm 20 phút, sau đó tắt bếp và để cháo nguyên trong nồi thêm 10 phút nữa để cháo mềm là được.
• Nấu từ cốc thuỷ tinh chuyên dụng: Cho 1 thìa gạo đã vo và 50 ml nước vào cốc, đặt cốc vào giữa nồi cơm điện nấu cùng với cơm của cả nhà theo chế độ nấu bình thường. Khi cơm chín thì cháo cũng chín.

*** Thực đơn chi tiết các món:

Mình đã đăng ảnh thực đơn các món mình nấu cho con lên facebook, các mẹ xem tham khảo nhé. (Xem album ảnh)

⑧　Một số lưu ý:

• Nên bắt đầu cho con ăn khi con không đói cũng không quá no và không buồn ngủ. Như bé nhà mình thì bao giờ cũng phải đợi sau khi ngủ dậy tầm 10-15 phút, cho bú 1 chút rồi cho ăn thì mới chịu ăn, không thì cu cậu ăn được 1 tẹo là khóc lóc rồi.
• Đây là giai đoạn con tập nuốt nên lượng ăn không quá quan trọng, con ăn được bao nhiêu là tuỳ con, mẹ không nên lo lắng nếu con không ăn được đủ lượng mong muốn. Khi con khóc hoặc ngậm miệng thì nên dừng cho ăn. Điều này nghe có vẻ đơn giản nhưng lúc thực hiện khó ra phết các mẹ ạ. Mình hì hụi băm băm nghiền nghiền hí hửng mang ra, xong con ăn được vài thìa đã khóc lóc hoặc phun ra là mẹ nản lắm luôn, nên lúc nào cũng phải chuẩn bị tinh thần để không bị căng thẳng và bực bội, hihi.
• Khi bắt đầu với món mới, mẹ nên cho con ăn thử 1,2 thìa nhỏ thôi để xem con có bị dị ứng với nguyên liệu đó hay không. Cái này nghe cũng đơn giản mà thực hiện cũng khó nha vì hầu hết mẹ nào cũng nghĩ mất công làm đồ ăn cho con thì ít cũng phải cho con ăn chục thìa chứ 1, 2 thìa thì chả bõ công nấu. Có 1 lần mình cho con ăn rau chân vịt lần đầu tiên, hí hửng lắm vì rau này có nhiều chất dinh dưỡng nên cố cho con ăn thêm vài thìa. Kết quả là đến đêm con bị đau bụng, đi ngoài đến mấy lần, khóc lóc vật vã mãi đến sáng mới hết đấy, may mà chưa phải đi bệnh viện, hic.
• Nên trữ đông đồ ăn của con để dùng cho cả tuần. Mỗi lần nghiền nghiền cũng mất thời gian mà con chỉ ăn có 1 chút xíu, nếu ngày nào cũng hì hụi nấu nướng trong tình trạng nhà chỉ có 2 mẹ con thì mẹ vất vả lắm, nhất là lúc con không chịu hợp tác nữa thì tha hồ mà stress. Thế nên cuối tuần mình thường đi chợ mua 1 loạt rau củ quả, cá, đậu cho con ăn cả tuần sau đó, tranh thủ chồng ở nhà trông con giúp, mình luộc rồi nghiền luôn 1 thể, chia ra từng bữa, cho vào dụng cụ trữ đông, mỗi lần chuẩn bị đồ ăn cho con chỉ cần lấy ra quay lò vi sóng rồi cho ăn hoặc chế biến thêm, nhanh và tiện hơn nhiều.

• Đồ ăn dặm chế biến sẵn gọi là baby foods (ベビーフード) được bán ở tất cả các drug store ở Nhật, giúp mẹ chế biến đồ ăn cho con đơn giản và nhanh hơn. Các mẹ nên mua sẵn 1 vài loại để ở nhà đề phòng những hôm mẹ mệt hay bận rộn không kịp nấu cho con thì có thể cho con ăn đồ ăn sẵn mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng. Ngoài những loại có thể mua về hâm nóng hoặc thêm nước sôi rồi cho con ăn ngay, còn có những món giúp tăng hương vị cho đồ ăn khiến con ngon miệng hơn như súp dashi, súp rau củ, súp ngô kem v.v. Mình rất hay dùng những loại súp này để thêm vào các món rau củ nghiền của con vì thấy vị món ăn cũng thơm ngon hơn và con ăn có vẻ tốt hơn.

Trên đây là những thông tin và trải nghiệm của mình sau khi cho con ăn dặm giai đoạn 5-6 tháng, hy vọng sẽ giúp ích phần nào cho các mẹ ở Nhật sắp có con đến tuổi ăn dặm. Hiện giờ bé nhà mình đang sắp hết giai đoạn 2 (7-8 tháng) và mình thấy giai đoạn này nấu ăn khó và mất thời gian hơn vì con ăn nhiều bữa hơn, vả lại con biết nhiều hơn nên cũng khó tính hơn với chuyện ăn uống. Mình sẽ note lại sau khi kết thúc giai đoạn 2 và chia sẻ sau nhé. Mình cũng rất mong có thêm góp ý hay lời khuyên từ các mẹ có nhiều kinh nghiệm hơn.

Xin vui lòng không đăng lại nội dung trên trang này nếu không được phép của chúng tôi.